Jako główne nurty psychoterapii wymienia się często terapię psychodynamiczną i poznawczo – behawioralną, jednak dużą popularnością cieszy się również terapia Gestalt wywodząca się z nurtu humanistycznego. Za twórcę terapii Gestalt uważa się niemieckiego psychologa i psychoterapeutę żydowskiego pochodzenia Fritza Perlsa.
1. Kim jest człowiek
Każdy nurt terapii stara się odpowiedzieć na pytania: kim jest człowiek? Jak może on dążyć do zdrowia psychicznego i dobrostanu? Jak można rozumieć to zdrowie i dobrostan?
Podstawowym założeniem terapii Gestalt jest całościowe spojrzenie na człowieka z uwzględnieniem złożonej sytuacji, w jakiej się on znajduje. Fundamentalne jest przekonanie o niepowtarzalności każdej istoty ludzkiej, jednak nie ze względu na posiadane przez nią problemy i trudności, a raczej na jej podmiotowość, zasoby i zdolność do kształtowania swojego życia, rozumianego jako nieustanny proces. Człowiek nie jest sumą jakichś elementów i cech, lecz złożoną i niepodzielną całością.
2. Świadomość i doświadczanie
Tym, co wydobywa nasze zasoby i daje szansę na ich wykorzystanie jest świadomość. Drogą do poszerzania świadomości jest przede wszystkim głębokie i niczym nieskrępowane doświadczanie samego siebie. Świadome doświadczanie pozwala nam poznać nasze prawdziwe uczucia i emocje, reakcje naszego ciała, myśli, potrzeby, obawy. Wykracza ono poza intelektualne poznanie, które często kojarzymy ze świadomością. Siła, z jaką możemy doświadczać siebie w terapii Gestalt, jest na pewno tym, co zdecydowanie wyróżnia ją na tle innych nurtów psychoterapeutycznych.
3. „Tu i teraz” –uzdrowić przeszłość, żyć chwilą obecną
Kolejnym założeniem, które bezpośrednio wiąże się z dążeniem do doświadczania, jest koncentracja na „tu i teraz”. Człowiek tak naprawdę żyje i doświadcza jedynie w momencie, który właśnie trwa. Nie znaczy to, że w terapii nie sięga się do przeszłości. Każdy z nas przeżywać może bowiem tu i teraz coś, co miało miejsce w przeszłości. Rolą terapeuty jest, by pomóc osobie wejść w kontekst przeszłych wydarzeń i doświadczeń, który wywołuje określone uczucia i reakcje w chwili obecnej. Możliwe jest wówczas ponowne doświadczenie tego, co być może było dla nas raniące i przerastało nasze możliwości poradzenia sobie. Tym razem przeżywamy jednak daną sytuację jako dorośli, świadomi posiadanych zasobów, wspierani przez empatycznego terapeutę. Możemy stworzyć inne, alternatywne, lepsze dla nas zakończenie tej historii, poradzić sobie w bardziej konstruktywny sposób.
4. Odpowiedzialność i zasoby
Kluczem w terapii Gestalt jest branie odpowiedzialności za siebie, swoje decyzje, a przede wszystkim własny rozwój. Podkreśla się, że każdy człowiek posiada osobiste zasoby, dzięki którym może kierować swoim życiem oraz radzić sobie z trudnościami, jakie go spotykają.
5. Relacja klienta z terapeutą
Jednym z fundamentów tej terapii jest bardzo szczególna relacja klienta z terapeutą. Aby klient mógł w pełni i w sposób autentyczny doświadczać siebie, potrzebna jest relacja terapeutyczna oparta na zaufaniu, poczuciu bezpieczeństwa i bliskości dwóch osób. Terapeuta nie jest wszystkowiedzącym mistrzem. Jego zadaniem jest podążanie za klientem i dzielenie się z nim swoimi odczuciami i tym, co sam przeżywa we wzajemnym kontakcie, co daje klientowi o wiele szerszy i głębszy obraz samego siebie.
6. Jak przebiega terapia i kto może brać w niej udział?
Sesje terapeutyczne w terapii Gestalt mogą być prowadzone w formie spotkań indywidualnych lub grupowych. Grupa daje wiele dodatkowych możliwości doświadczania, dzielenia się emocjami, odgrywania ról w specyficznej formie psychodramy. Umożliwia to uczestnikom grupy osiągnięcie znaczących, trwałych zmian. Czas trwania terapii nie jest ustalony, może ona mieć formę krótkoterminową lub długoterminową.
Terapia Gestalt znajduje zastosowanie w poprawie jakości relacji, leczeniu depresji, stanów lękowych, schorzeń o podłożu psychosomatycznym. Warto podkreślić, że nie tylko osoby przejawiające wyraźne problemy mogą skorzystać z tego, co nurt ten oferuje. Jego założeniem jest wszak poszerzanie świadomości, pogłębianie doświadczania siebie i otaczającej rzeczywistości oraz dążenie do rozwoju osobistego w jego głębokim, egzystencjalnym sensie.